Evcil Hayvanlardan BulaÅŸan Enfeksiyonlar

HAYVANLARDAN Ä°NSANLARA BULAÅžABÄ°LEN ZOONOTÄ°K HASTALIKLAR:

Özgür DaÄŸlı

  

Hayvanlardan insanlara bulaÅŸan hastalıklar, zoonotik hastalıklar olarak bilinir. Evcil hayvanların hastalıklara neden olabilecek bir çok patojen taşıdığını unutmamak gerekir.

 

Bruselloz:  

Bruselloz, genellikle sığır, koyun ve keçi gibi çiftlik hayvanlarını etkileyen ve kolayca insanlara bulaÅŸabilen  bir bakteriyel enfeksiyondur. Genellikle enfekte hayvanların pastörize edilmemiÅŸ süt veya peynir gibi süt ürünlerinin tüketilmesiyle bulaşır. Brucella bakterileri ayrıca hava yoluyla da yayılabilir. Çiftçiler, mezbahalarda çalışan insanlar ve hatta laboratuvar personeli bruselloz enfeksiyonuna yakalanma riski altındadır. AteÅŸ, titreme, yorgunluk, kas ve eklem aÄŸrısı insanlarda bruselloz ile iliÅŸkili en sık görülen belirtilerdir.Enfeksiyon tekrarladığı için antibiyotikler nüksü önlemek için tavsiye edilir. Yani bruselloz geçiren kiÅŸilere çoklu antibiyotik kombinasyonları verilir. Doksisiklin, streptomisin, gentamisin ve rifampin reçete edilebilecek bazı antibiyotiklerdir.

 

Toksoplazmozis: 

Kedi dışkısına maruz kalma “toksoplazmozis” denilen bir parazitik hastalığa neden olabilir. Toxoplasma gondii denilen tek hücreli bir parazit türünün neden olduÄŸu bu hastalık; ateÅŸ, baÅŸ aÄŸrısı, vücut aÄŸrısı, ÅŸiÅŸmiÅŸ lenf düÄŸümlerine neden olur ve bazı kiÅŸilerde boÄŸaz aÄŸrısı da yapabilir. Parazit ince bağırsağın epitel hücrelerini etkiler. Enfekte bir kedinin dışkısı 10 milyon kadar yumurta kisti içerebilir. EÄŸer kedi dışkısı ile temas ettikten sonra ellerinizi yıkamazsanız, kirli ellerinizle aÄŸzınıza dokunduÄŸunuz zaman bu mikroskopik yumurta kistleri büyük olasılıkla vücudunuza girecektir ve toksoplazmozise neden olacaktır. Genellikle toksoplazma vakalarının çoÄŸu, endiÅŸe nedeni deÄŸildir ve herhangi bir tıbbi yardım gerektirmez. Ağır vakalarda sülfadiazin ve pirimetamin içeren çoklu antibiyotik rejimi veya tek bir doz azitromisin ile tedavi edilebilir. Tedaviye 3-6 haftalık bir süre boyunca devam edilmesi gerekir.

 

 Kedi Tırmığı Hastalığı:

Kedi tırmığı hastalığı tipik olarak ateÅŸ, boyun ve koltuk altı çevresindeki lenf bezlerinin iltihabı, iÅŸtah azalması, baÅŸ aÄŸrısı, yorgunluk ve vücut aÄŸrısı ile kendini gösteren bir hastalıktır. Kediler Bartonella henselae isimli bakteriyi ısırarak ya da tırmıklayarak insanlara geçirebilir. Bunun dışında kedinizin açık bir yarayı yalamasıyla da bu bakteri bulaÅŸabilir. Belirtiler bakteri ile temastan genellikle 7-14 gün sonra görünür. Ä°lk belirti etkilenen bölgede papül veya kabarcık oluÅŸumudur. Åžaşırtıcı bir ÅŸekilde, bakteri taşıyıcıya zarar vermez bu nedenle kedinizin herhangi bir belirti göstermesi olası deÄŸildir. ÇoÄŸu durumda kedi tırmığı hastalığı bir saÄŸlık sorunu deÄŸildir ve belirtiler, herhangi bir tıbbi müdahale olmadan kendi baÅŸlarına geçerler. Bununla birlikte, enfeksiyon süresini azaltmak için azitromisin gibi antibiyotikler reçete edilebilir

 

 Kuduz:

Köpek ısırıkları kuduz sebebi olabilir. Köpek aşılı deÄŸil ise ve hemen tedavi yapılmazsa kuduz yaÅŸamı tehtit eden viral bir hastalıktır. Virüs periferik sinirler yoluyla yayılıp, beyni etkilediÄŸi için belirtiler ağırlaÅŸmadan önce tedavi gereklidir. Erken belirtiler ateÅŸ, baÅŸ aÄŸrısı, aÄŸrı ve huzursuzluktur. Tedavi zamanında yapılmazsa semptomlar kötüleÅŸebilir uykusuzluk, konfüzyon, huzursuzluk, hidrofobiye yol açabilir ve kiÅŸi komaya girebilir. Yukarıda da belirtildiÄŸi aşılanmamış köpekler tarafından ısırılan kiÅŸi, acil tıbbi müdahale gerektirir. Tek bir doz kuduz immünoglobulini ardından 4 doz kuduz aşısı yapılması gereklidir.

 

Psitakoz :

Chlamydia psittaci isimli bakterilerin sebep olduÄŸu, kuÅŸ kaynaklı akciÄŸer enfeksiyonudur. Bütün kuÅŸlar bakterilere karşı savunmasız olsa da, enfeksiyon insanlara farklı kuÅŸ türleri aracılığıyla geçer. Enfekte kuÅŸ dışkılarında bulunan bakteriler havaya karışır ve sonradan insanlar tarafından solunur. KuÅŸun gözü ve burun akıntısı da bakterilerle kontamine olmuÅŸ olabilir. Buradan da hava yoluyla insanlara bulaÅŸabilir. Enfekte kuÅŸun sizi ısırması ya da gagasıyla size dokunması, bir baÅŸka bulaÅŸ yoludur. Psitakoz geçiren kiÅŸiler vücut aÄŸrısı, aşırı yorgunluk, ateÅŸ, baÅŸ aÄŸrısı ve öksürük gibi hafif grip benzeri belirtiler gösterir. Bazı durumlarda hastanın durumu kötüleÅŸebilir ve ağır zatüre ortaya çıkarabilir. Hastalar yaklaşık 14 gün boyunca doksisiklin antibiyotiÄŸi kullanırlar. Makrolid ve tetrasiklinler gibi baÅŸka antibiyotikler de Chlamydia psittaci bakterisine karşı etkili bulunmuÅŸtur.

 

Lyme Hastalığı:

Borrelia burgdorferi denilen bakterilerin neden olduÄŸu, bakteriyel hastalıktır ve enfekte kenelerin ısırması yoluyla yayılır. Keneler genellikle ormanlık alanlarda görülen yoÄŸun bitki örtüsünün olduÄŸu yerlerde yaÅŸayan küçük örümcek benzeri böceklerdir. Evcil hayvanınız enfekte keneyi evinize taşıyabilir. Köpekleri severken kene size geçebilir ve enfeksiyona neden olabilir. Bakterilere maruz kaldıktan 7-14 gün sonra döküntü geliÅŸebilir. BaÅŸlangıçta ısırık yerinde küçük kırmızı bir papül oluÅŸur. Bunu zaman içinde ateÅŸ, ÅŸiÅŸmiÅŸ lenf düÄŸümleri, boyun tutulması, yorgunluk, baÅŸ aÄŸrısı, eklem aÄŸrısı ve kas aÄŸrısı takip edebilir .Genellikle doksisiklin veya amoksisilin içeren 14 günlük antibiyotik kombinasyonu, lyme hastalığı tedavi etmek için reçete edilir. Tedaviye erken baÅŸlamak, iyileÅŸme sürecini hızlandırmanın anahtardır.

 

Leptospiroz:

Leptospiroz, leptospira bakterilerinin neden olduÄŸu ve enfekte olmuÅŸ bir hayvanların idrarı ile bulaÅŸan bir hastalıktır. Bu bakterilerin konağı köpekler, kediler, sıçanlar, domuzlar ve sığırlar olabilir. Bir evcil hayvan sahibi olarak bilmeden su, gıda veya toprak ile temas ettiÄŸinizde aslında enfekte hayvan idrarına dokunmuÅŸ olabilirsiniz. Enfekte idrar bulaÅŸmış bir nesneye dokunursanız ve daha sonra elinizi aÄŸzınıza deÄŸdirirseniz bu bakteriler vücuda girip enfeksiyona neden olabilir. Bakterilerin köpeklere hiçbir zarar vermediÄŸi görülmüÅŸtür ancak insanlara bulaÅŸtığında titreme, ateÅŸ, kas aÄŸrısı, iÅŸtahsızlık, bulantı ve kusma leptospiroz vakalarının %90’ında görülmüÅŸtür. ÇoÄŸu durumda bu belirtiler, bir hafta içinde kaybolur ancak bazen kötüleÅŸerek böbreklere ve karaciÄŸere zarar verebilir..Azitromisin, seftriakson, ampisilin, doksisiklin, ve penisilin gibi antibiyotikler bu enfeksiyonun tedavisinde etkili olabilir.

  

Evcil Hayvanlardan Hastalık BulaÅŸmasını Nasıl Önlersiniz?

Evcil hayvanınızın dışkısını atmanız gerektiÄŸinde ya da kumunu deÄŸiÅŸtirirken asla çıplak el kullanmayın. Her zaman lastik eldiven giyin ve köpek kulübesi, kafes ya da evcil hayvanınızın kutusunu temizlerken bir maske ile burnunuzu ve aÄŸzınızı kapatın. Ayrıca dezenfektanlar kullanabilirsiniz.

Yavru kedi ve köpekler, parazit enfeksiyonlarına karşı özellikle savunmasızdır. Bu nedenle, hayvanınızın aşılarına ve düzenli aralıklarla veteriner ziyaretlerinin planlamasına dikkat ederek hastalıkların riskini azaltabilirsiniz.

Kene ısırığı nedeniyle oluÅŸan hastalıkların bulaÅŸmasını engellemek için ormanda veya çimenli alanlarda dolaÅŸmaktan kaçının. Uygun giysiler giymek de kene ısırıklarından uzak durmanıza katkıda bulunabilir. Uzun kollu gömlek, uzun pantolon ve bacakları kaplayan kalın tabanlı botlar giyebilirsiniz.

Evcil hayvanlarınızla ilgilendikten sonra özellikle artıklarını temizledikten sonra ellerinizi antiseptik bir sabunla temizlemeyi ihmal etmeyin.