BUHASDER Yazarın Tüm Yazıları
HAYVANLARDAN İNSANLARA BULAŞABİLEN ZOONOTİK HASTALIKLAR:
Özgür Dağlı
Hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar, zoonotik hastalıklar olarak bilinir. Evcil hayvanların hastalıklara neden olabilecek bir çok patojen taşıdığını unutmamak gerekir.
Bruselloz:
Bruselloz, genellikle sığır, koyun ve keçi gibi çiftlik hayvanlarını etkileyen ve kolayca insanlara bulaşabilen bir bakteriyel enfeksiyondur. Genellikle enfekte hayvanların pastörize edilmemiş süt veya peynir gibi süt ürünlerinin tüketilmesiyle bulaşır. Brucella bakterileri ayrıca hava yoluyla da yayılabilir. Çiftçiler, mezbahalarda çalışan insanlar ve hatta laboratuvar personeli bruselloz enfeksiyonuna yakalanma riski altındadır. Ateş, titreme, yorgunluk, kas ve eklem ağrısı insanlarda bruselloz ile ilişkili en sık görülen belirtilerdir.Enfeksiyon tekrarladığı için antibiyotikler nüksü önlemek için tavsiye edilir. Yani bruselloz geçiren kişilere çoklu antibiyotik kombinasyonları verilir. Doksisiklin, streptomisin, gentamisin ve rifampin reçete edilebilecek bazı antibiyotiklerdir.
Toksoplazmozis:
Kedi dışkısına maruz kalma “toksoplazmozis” denilen bir parazitik hastalığa neden olabilir. Toxoplasma gondii denilen tek hücreli bir parazit türünün neden olduğu bu hastalık; ateş, baş ağrısı, vücut ağrısı, şişmiş lenf düğümlerine neden olur ve bazı kişilerde boğaz ağrısı da yapabilir. Parazit ince bağırsağın epitel hücrelerini etkiler. Enfekte bir kedinin dışkısı 10 milyon kadar yumurta kisti içerebilir. Eğer kedi dışkısı ile temas ettikten sonra ellerinizi yıkamazsanız, kirli ellerinizle ağzınıza dokunduğunuz zaman bu mikroskopik yumurta kistleri büyük olasılıkla vücudunuza girecektir ve toksoplazmozise neden olacaktır. Genellikle toksoplazma vakalarının çoğu, endişe nedeni değildir ve herhangi bir tıbbi yardım gerektirmez. Ağır vakalarda sülfadiazin ve pirimetamin içeren çoklu antibiyotik rejimi veya tek bir doz azitromisin ile tedavi edilebilir. Tedaviye 3-6 haftalık bir süre boyunca devam edilmesi gerekir.
Kedi Tırmığı Hastalığı:
Kedi tırmığı hastalığı tipik olarak ateş, boyun ve koltuk altı çevresindeki lenf bezlerinin iltihabı, iştah azalması, baş ağrısı, yorgunluk ve vücut ağrısı ile kendini gösteren bir hastalıktır. Kediler Bartonella henselae isimli bakteriyi ısırarak ya da tırmıklayarak insanlara geçirebilir. Bunun dışında kedinizin açık bir yarayı yalamasıyla da bu bakteri bulaşabilir. Belirtiler bakteri ile temastan genellikle 7-14 gün sonra görünür. İlk belirti etkilenen bölgede papül veya kabarcık oluşumudur. Şaşırtıcı bir şekilde, bakteri taşıyıcıya zarar vermez bu nedenle kedinizin herhangi bir belirti göstermesi olası değildir. Çoğu durumda kedi tırmığı hastalığı bir sağlık sorunu değildir ve belirtiler, herhangi bir tıbbi müdahale olmadan kendi başlarına geçerler. Bununla birlikte, enfeksiyon süresini azaltmak için azitromisin gibi antibiyotikler reçete edilebilir
Kuduz:
Köpek ısırıkları kuduz sebebi olabilir. Köpek aşılı değil ise ve hemen tedavi yapılmazsa kuduz yaşamı tehtit eden viral bir hastalıktır. Virüs periferik sinirler yoluyla yayılıp, beyni etkilediği için belirtiler ağırlaşmadan önce tedavi gereklidir. Erken belirtiler ateş, baş ağrısı, ağrı ve huzursuzluktur. Tedavi zamanında yapılmazsa semptomlar kötüleşebilir uykusuzluk, konfüzyon, huzursuzluk, hidrofobiye yol açabilir ve kişi komaya girebilir. Yukarıda da belirtildiği aşılanmamış köpekler tarafından ısırılan kişi, acil tıbbi müdahale gerektirir. Tek bir doz kuduz immünoglobulini ardından 4 doz kuduz aşısı yapılması gereklidir.
Psitakoz :
Chlamydia psittaci isimli bakterilerin sebep olduğu, kuş kaynaklı akciğer enfeksiyonudur. Bütün kuşlar bakterilere karşı savunmasız olsa da, enfeksiyon insanlara farklı kuş türleri aracılığıyla geçer. Enfekte kuş dışkılarında bulunan bakteriler havaya karışır ve sonradan insanlar tarafından solunur. Kuşun gözü ve burun akıntısı da bakterilerle kontamine olmuş olabilir. Buradan da hava yoluyla insanlara bulaşabilir. Enfekte kuşun sizi ısırması ya da gagasıyla size dokunması, bir başka bulaş yoludur. Psitakoz geçiren kişiler vücut ağrısı, aşırı yorgunluk, ateş, baş ağrısı ve öksürük gibi hafif grip benzeri belirtiler gösterir. Bazı durumlarda hastanın durumu kötüleşebilir ve ağır zatüre ortaya çıkarabilir. Hastalar yaklaşık 14 gün boyunca doksisiklin antibiyotiği kullanırlar. Makrolid ve tetrasiklinler gibi başka antibiyotikler de Chlamydia psittaci bakterisine karşı etkili bulunmuştur.
Lyme Hastalığı:
Borrelia burgdorferi denilen bakterilerin neden olduğu, bakteriyel hastalıktır ve enfekte kenelerin ısırması yoluyla yayılır. Keneler genellikle ormanlık alanlarda görülen yoğun bitki örtüsünün olduğu yerlerde yaşayan küçük örümcek benzeri böceklerdir. Evcil hayvanınız enfekte keneyi evinize taşıyabilir. Köpekleri severken kene size geçebilir ve enfeksiyona neden olabilir. Bakterilere maruz kaldıktan 7-14 gün sonra döküntü gelişebilir. Başlangıçta ısırık yerinde küçük kırmızı bir papül oluşur. Bunu zaman içinde ateş, şişmiş lenf düğümleri, boyun tutulması, yorgunluk, baş ağrısı, eklem ağrısı ve kas ağrısı takip edebilir .Genellikle doksisiklin veya amoksisilin içeren 14 günlük antibiyotik kombinasyonu, lyme hastalığı tedavi etmek için reçete edilir. Tedaviye erken başlamak, iyileşme sürecini hızlandırmanın anahtardır.
Leptospiroz:
Leptospiroz, leptospira bakterilerinin neden olduğu ve enfekte olmuş bir hayvanların idrarı ile bulaşan bir hastalıktır. Bu bakterilerin konağı köpekler, kediler, sıçanlar, domuzlar ve sığırlar olabilir. Bir evcil hayvan sahibi olarak bilmeden su, gıda veya toprak ile temas ettiğinizde aslında enfekte hayvan idrarına dokunmuş olabilirsiniz. Enfekte idrar bulaşmış bir nesneye dokunursanız ve daha sonra elinizi ağzınıza değdirirseniz bu bakteriler vücuda girip enfeksiyona neden olabilir. Bakterilerin köpeklere hiçbir zarar vermediği görülmüştür ancak insanlara bulaştığında titreme, ateş, kas ağrısı, iştahsızlık, bulantı ve kusma leptospiroz vakalarının %90’ında görülmüştür. Çoğu durumda bu belirtiler, bir hafta içinde kaybolur ancak bazen kötüleşerek böbreklere ve karaciğere zarar verebilir..Azitromisin, seftriakson, ampisilin, doksisiklin, ve penisilin gibi antibiyotikler bu enfeksiyonun tedavisinde etkili olabilir.
Evcil Hayvanlardan Hastalık Bulaşmasını Nasıl Önlersiniz?
Evcil hayvanınızın dışkısını atmanız gerektiğinde ya da kumunu değiştirirken asla çıplak el kullanmayın. Her zaman lastik eldiven giyin ve köpek kulübesi, kafes ya da evcil hayvanınızın kutusunu temizlerken bir maske ile burnunuzu ve ağzınızı kapatın. Ayrıca dezenfektanlar kullanabilirsiniz.
Yavru kedi ve köpekler, parazit enfeksiyonlarına karşı özellikle savunmasızdır. Bu nedenle, hayvanınızın aşılarına ve düzenli aralıklarla veteriner ziyaretlerinin planlamasına dikkat ederek hastalıkların riskini azaltabilirsiniz.
Kene ısırığı nedeniyle oluşan hastalıkların bulaşmasını engellemek için ormanda veya çimenli alanlarda dolaşmaktan kaçının. Uygun giysiler giymek de kene ısırıklarından uzak durmanıza katkıda bulunabilir. Uzun kollu gömlek, uzun pantolon ve bacakları kaplayan kalın tabanlı botlar giyebilirsiniz.
Evcil hayvanlarınızla ilgilendikten sonra özellikle artıklarını temizledikten sonra ellerinizi antiseptik bir sabunla temizlemeyi ihmal etmeyin.