Corporate
son_duyurular_buyuk
GAZIANTEP - BUHASDER PROVINCIAL EDUCATION MEETING
06 March 202421 Aralık 2023 VİRAL HEPATİTLER TANI VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ TOPLANTISI
10 November 2023BUHASDER 2023 - Burs Başvuru Formu
18 October 2023BUHASDER 2023 KONGRESİ Katılım Desteğine Başvurmak İçin Son Gün 19 Eylül 2023
16 September 2023FIFTY-SIX WOMEN WHO CHANGED THE WORLD
05 April 2021BUHASDER Yazarın Tüm Yazıları
Şarbon
Bacillus anthracis tarafından oluşturulan, esas olarak ot yiyen hayvanların (koyun, keçi, sığır gibi) hastalığı olup insanlara hasta hayvanlar tarafından doğrudan veya dolaylı yolla bulaşan bir enfeksiyondur. Şarbonun hastalığı hayvanlara şarbon mikrobunun bulaştığı ot, kök veya hayvan yemleri yenmesi ile bulaşır. Ayrıca şarbon mikrobu taşıyan etlere konan sinekler de bu mikrobun çevreye yayılmasını kolaylaştırır. Şarbon hastalığı nedeni ile ölen hayvanların etlerinin etobur hayvanlar tarafından yenilmesi sonucunda bu hayvanlar dışkıları aracılığı ile şarbon mikrobunun toprağa yayılmasına katkıda bulunurlar. Şarbon mikrobu bulunan etlerden elde edilen et ve kemik unu gibi maddeler ile hazırlanan yem ve yem katkı maddeleri ile hayvanların beslenmesi sonucunda çiftlik hayvanlarına bulaşabilmektedir. Bu yollarla çevreye saçılan Şarbon mikrobu keçi, koyun, domuz, at, inek vb. ehil veya vahşi hayvanlarda hastalığa neden olur. Şarbon hastalığı insanlara hasta hayvanların kesilmesi, derisinin yüzülmesi gibi işlemler sırasında derisi, eti ve yünü ile doğrudan temas sonucunda veya hasta hayvanların etlerinin iyi pişirilmeden yenmesi sonucunda bulaşmaktadır. Bu nedenle şarbon aynı zamanda bir meslek hastalığı olup hayvancılıkla uğraşan kişiler, veterinerler, mezbaha çalışanları ve kasaplar risk altındadırlar. Şarbon vakalarının sayısı sıklıkla yaz ve sonbahar aylarında artış göstermektedir.
Cilt Şarbonu: Vakaların %95'i cilt şarbondur. Vücuda alındıktan sonra kuluçka süresi 1-5 gün kadardır. Hastalık, başta küçük bir deri kabartısı ise başlar, kabartı ilerleyerek 1-2 gün sonra bir içi su dolu baloncuğa dönüşür. Bu baloncuk içindeki sıvıda irinleşme görülmez, ağrısızdır ve değişik miktarlarda şişlik görülebilir. Şişlik yaygın olabilir ve tüm yüze ve boyuna yayılabilir. Oluşan baloncuk ortası siyah ülsere neden olur. Hastalarda ateş, halsizlik, baş ağrısı ve yaygın ödem gözlenir. Deri lezyonuna yakın bölgelerdeki lenf bezlerinde şişlik ve ağrı görülebilir. Ülserli bölgede yaklaşık 1-5 cm boyutunda siyah yara oluşur. 2-3 hafta sonra bu yara bir iz bırakarak iyileşebilir. Hastalığın bu formunda mikrobun kana karışması nadir görülür.
Solunum Şarbonu: "Yün Eğiricilerin Hastalığı" olarak bilinir. Kuluçka zamanı 1-6 gündür; ancak bu sürenin 60 güne dek uzadığı görülmüştür. Şarbon dışında pek çok hastalıkta da görülebilen baş ağrısı, halsizlik, baş dönmesi, kas ağrısı, yorgunluk, bulanık görme, kuru öksürük ve göğüste hafif rahatsızlık hissi şarbonun ilk belirtileri arasındadır. Bu belirtilerden 2-3 gün sonra kısmi bir iyileşme dönemini ani ateş yüksekliği, öksürük aşırı terleme, hızlı nabız ve göğüs ağrısının eşlik ettiği solunum yetmezliği izler. Ayrıca göğüs ve boyunda ödem görülür. Erken ve etkili bir tedavi verilmeyen hastalarda ölümcül olabilmektedir. Ancak doğal yoldan gelişen solunum yolu şarbonu günümüzde oldukça nadirdir. Eğer görülürse planlı bir şarbon spor yayılım ihtimali hemen akla gelmelidir.
Akciğer şarbonu, aynı zamanda deri ve bağırsak şarbonu olan hastalarda şarbon mikrobunun kana karışarak akciğere ulaşması sonucunda da görülebilir. Bu olgularda mikropların akciğere ulaşması soncunda kanama ve zatüre gelişir. Bu hastaların balgamında şarbon mikrobu saptanabilir.
Sindirim sistemi şarbonu:
Sindirim sistemi şarbonu ve boğaz şarbonu olarak 2’ye ayrılır:
Boğaz Şarbonu: Şarbon mikrobu taşıyan etlerin iyi pişirilmeden yenmesi sonucunda bulaşır. Kuluçka süresi 2-5 gündür. Bu hastalarda boğaz ağrısı veya bademcikler üzerinde yaralar ve ateş görülebilir. Boyun veya çene altındaki lenf bezlerinde iltihap gelişmesi veya ödem nedeniyle boyun ağrısı görülebilir.
Sindirim sistemi şarbonu
Şarbonun olağan konağı olan ot yiyen hayvanlarda sindirim sistemi şarbonu oldukça sık görülürken, insanlarda oldukça nadir görülür. Sindirim sistemi şarbonu bulantı, kusma ve ateş gibi belirtilerle başlar. Hastalığın ilerleyen dönemlerinde karında sıvı toplanmaya başlar, ciddi bir karın ağrısı kanlı kusma ve kanlı ishal görülür. Her iki formda da tedavi varsa, ölüm oranı %10'dur
Şarbondan Korunma:
- Eğer sahada, şarbondan ölmüş hayvanlar varsa, insanlar aşılanmalı, hayvanların ölüleri yakılmalı veya toprağa derin gömülmelidir. ; bu hayvanların etleri ve karkasları kullanılmamalıdır
- Tarım alanlarında, şarbonun sık görüldüğü bulunduğu bölgelerdeki hayvanların ve risk altında olan insanların aşılanması önerilir
- Ayrıca hastalıktan ölen hayvanların etinin yenmemesi ve çevreye yeniden mikrop saçmaması için karkasın derin gömülmesinin sağlanması gerekir.
- Hasta hayvanın temas ettiği yerler de mikrop öldürücüler ile temizlenmelidir.
Kaynaklar
- Erkekoğlu P, Koçer-Gümüşel B. Biyolojik Savaş Ajanları: Tarihçeleri, Patofizyolojileri, Tanıları, Tedavileri ve Önlemler. 2018;32.
- Öğütlü A. Şarbon. J Exp Clin Med. 30 Ocak 2013;29(s3):S155-62.
- Ertek M. ŞARBONUN ÜLKEMİZDEKİ DURUMU.